نشانه های کودک بیش فعال (attention deficit hyperactivity disorder) که نوعی اختلال عصبی به شمار می آید معمولاً در اوایل دوران کودکی و قبل از هفت سالگی بروز می کند. برخی از پدر و مادرها با دیدن نشانه هایی مثل فراموش کردن گاه و بیگاه نوشتن تکلیف یا خیال پردازی داخل کلاس و حتی انجام کارهایی بدون فکر کردن توسط کودک تصور می‌کنند که کودکشان به بیش فعالی دچار شده است و نمیدانند چگونه با کودک خود رفتار کنند. اما واقعیت این است که تشخیص کودکان بیش فعال از کودک طبیعی بسیار مشکل است و نمی توان فقط با مشاهده چند رفتار بچه گانه که اغلب اوقات کاملاً طبیعی و نرمال است فرزندتان را بیش فعال بدانید.
نشانه های کودک بیش فعال
نشانه های کودک بیش فعال ADHD به دو شکل بروز می کند:
- بی دقتی که ناشی از فعالیت بیش از حد و مداوم باشد
- بی دقتی بدون فعالیت بیش از حد و مداوم
بیش فعالی در کودکانی که نشانه‌های بی‌دقتی بدون فعالیت بیش از حد را دارند معمولا بسیار دیر تشخیص داده می شود. در حقیقت بیش فعالی در این کودکان را فقط می توان از رفتارهای بی پروای آنها تشخیص داد. به عنوان مثال آنها از مکان های بسیار بلند بدون توجه به اینکه ممکن است خطرناک باشد؛ بالا می روند و یا خودشان را پرت میکند و هر چیزی که به ذهنشان می رسد را بی وقفه به زبان می آورند. این کودکان به مرور زمان تا رسیدن به سن مدرسه، سه نشانه بیش فعالی را از خود بروز می‌دهند:
- بی‌دقتی
- فعالیت بیش از حد
- فعالیت بدون وقفه
البته این طور هم نیست که کودکان بیش فعال اصلاً به هیچ چیزی دقت نکند. آنها معمولا در انجام کاری که از آن لذت می برند؛ غرق می شوند و هیچ مشکلی در تمرکز کردن و ادامه دادن آن وظیفه‌ای که به آنها محول شده نخواهند داشت اما اگر وظیفه ای که به آنها داده شده برایشان خسته کننده باشد به سرعت آن را رها کرده و مشغول کارهای دیگری می شوند.
به همین علت از دیگر نشانه های کودک بیش فعال انجام کارهای متعدد توسط او در یک مدت زمان کوتاه است. آنها بدون اینکه یکی از وظایف محول شده را بطور کامل انجام بدهند؛ سراغ کار دیگری می‌روند. تنظیم زمان برای انجام تکالیف مدرسه مثل اکثر بچه ها برای آنها مشکل است و البته مشکل تمرکز کردن روی تکالیفشان نیز به آن اضافه می شود چون مسائل بسیار زیادی اطراف شان وجود دارد که دوست دارند روی تمام آنها تمرکز کنند اما نمی توانند و همین مسئله ذهن آنها را درگیر میکند.
از نشانه های کودک بیش فعال می توان به عدم تمرکز آن ها روی صحبت های دیگران نیز اشاره کرد. آنها به سرعت از حرف های دیگران خسته می شوند و برای نشان دادن اعتراض شان شروع به صحبت کردن بی وقفه می کنند. بنابراین نمیتوانند روی جزئیات صحبت دیگران تمرکز کنند. مشکل دیگری که در کودک بیش فعال مشاهده می شود عدم تمرکز در جمله بندی و بیان درست اتفاقات و داستان ها است. آنها نمی توانند همه چیز را به ترتیب و پشت سر هم چیده و سپس بیان کنند. آنها صرفاً هر چه که به ذهنشان می رسد را بی وقفه بیان می کنند و حتی ممکن است بدون اینکه به طور کامل داستان یا خاطره ای را از اول تا آخر تعریف کنند؛ چندین داستان یا خاطره را به‌طور تکه تکه و مبهم بیان کنند.
گم کردن کتاب‌ها، اسباب‌بازی‌ها یا وسایل دیگر در کودک بیش فعال به طور مکرر دیده می شود. ذهن آنها آنقدر درگیر است که نمی توانند به یاد بیاورند؛ وسایل خود را کجا گذاشته اند. هرچند این رفتار در بسیاری از کودکان کاملاً طبیعی است و نمی‌توان از آن به عنوان قطعی ترین نشانه کودک بیش فعال نام برد اما در صورتی که این رفتار در طول روز چندین بار تکرار شود باید نشانه های دیگر بیش فعالی نیز بررسی شود.
آرام و قرار نداشتن نیز از دیگر نشانه های کودک بیش فعال است. به عنوان مثال زمانیکه کودکان دیگر جلوی تلویزیون نشسته و مشغول تماشای برنامه‌های کودک هستند؛ کودک بیش فعال نمی تواند در کنار آن ها آرام بنشیند و مدام از جای خود بلند شده و حرکت می کند چون نمی تواند به طور کامل روی برنامه تلویزیونی تمرکز کند و به دنبال وظایف دیگری برای انجام دادن می گردد.
